Η εμμηνόπαυση αποτελεί μια από τις πιο δύσκολες περιόδους στη ζωή των γυναικών και για πολλές θεωρείται δυσκολότερη και απο την εφηβία. Οι αλλαγές που συμβαίνουν στον ψυχισμό και στο σώμα είναι έντονες και συχνά η προσαρμόγή στις νέες συνθήκες είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Η αιτία όλων αυτών ειναι η πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων και η επίδραση που αυτά έχουν στον οργανισμό μας.
Ο μαστός επηρεάζεται έντονα από τα επιπεδα των οιστρογόνων που κυκλοφορούν στο σώμα μας, γι’αυτο και στην εμμηνμοπαυση υφισταται αλλαγές. Το αδενικό στοιχείο, δηλαδή τα λόβια και οι πόροι, από όπου παράγεται και αποχετεύεται το γάλα στη γαλουχία, υποστρέφουν και το λιπωδες υπόστρωμα υπερισχύει. Ετσι, ο μαστός γίνεται πιο «αραιός» ή «μαλακός» και πιο πτωτικός. Αλλαγές μπορεί να γίνουν και στο μέγεθός του και μπορεί είτε να μεγαλώνει είτε να μικραίνει. Τι ισχύει όμως σε σχέση με τημ εμμηνόπαυση και τον καρκίνο του μαστού;
Τα ποσοστά του καρκίνου του μαστού φαίνεται να αυξάνουν στις μετεμμηνοπαυσιακές γυνναίκες. Αυτό δεν συμβαίνει επειδή η εμμηνόπαυση αυτή καθεαυτή προκαλεί καρκίνο, αλλά γιατί μεγαλώνοντας αυξάνεται ο κίνδυνος για ανάπτυξη καρκίνου γενικότερα. Σύμφωνα με τις στατιστικές, το ποσοστών των γυναικών που νοσούν είναι περιπου 4% σε ηλικίες κάτω των 40 , ενώ αυξάνει προοδευτικά μέχρι τα 75. Ο μέσος όρος διάγνωσης είναι τα 62 έτη. Είναι συνεπως ευνόητο οτι η πρόληψη για τον καρκίνο του μαστού στην εμμηνόπαυση είναι απαραίτητη και θα πρέπει να πραγματοποιείτια συστηματικά και οργανωμένα.
Η κλινική συμβουλευτική, δηλαδή η επίσκεψη στον ειδικό μαστολόγο ή χειρουργό μαστού, ο οποίος θα πάρει αναλυτικό ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, και θα πραγματοποιήσει την ψηλάφηση, είναι απαραίτητη. Με αυτόν τον τρόπο θα καθοριστεί για κάθε γυναίκα ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα προληπτικού ελέγχου που εξαρτάται από τους παραγοντες κινδύνου που έχει. Οι περισσότερες γυναίκες που ανήκουν στο γενικό πληθυσμό, δηλ δεν έχουν ιδιαίτερο κίνδυνο, θα πρέπει να ελέγχονται ετησίως με ψηφιακή μαστογραφια. Εκείνες όμως που από το ιστορικό κατατάσσονται στην κατηγορία του μετριου ή υψηλού κινδύνου θα πρέπει να ακολουθούν εξατομικευμένα πρωτόκολλα προληπτικού ελέγχου, όπως πχ. με μαγνητική μαστογραφία.
Στις περισσότερες γυναίκες συστήνεται μαστογραφικός έλεγχος κάθε χρόνο ανελλιπώς από την ηλικία των 40. Κατά περίπτωση και, εάν ο μαστός είναι ακόμα πυκνός, είναι απαραίτητο να συμπληρώνεται και με υπερηχογράφημα, ώστε πιθανές περιοχές με πυκνό αδενικό στοιχείο να μελετώνται λεπτομερέστερα. Στις περισσότερες μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες όμως, όπως είπαμε, ο μαστός «αραιώνει», οπότε συνήθως μια καλής ποιότητας μαστογραφία αρκεί.
Μια ερώτηση που προκύπτει συχνά στις περι- και μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες είναι, κατά πόσο είναι ασφαλής η αγωγή με ορμονικά σκευάσματα, δηλαδή η θεραπεία ορμονκής υποκατάστασης, προκειμένου να καθυστερήσουν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Από μεγάλες μελέτες γνωρίζουμε οτι η μακροχρόνια υποκατάσταση με ορμονικά σκευάσματα που περιέχουν συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστεροόνης αυξάνει την πιθανότητα καρκίνου του μαστού, γι’αυτό και δεν συνιστάται για το σύνολο των μετεμμηνοπαυσικαών γυναικών. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις που κάποια γυναίκα παρουσιάζει ιδιαίτερα έντονα συμπτώματα, τα οποία επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής της (πχ. εξάψεις, αϋπνία, κλπ), μπορεί να συζητηθεί κάποιας μορφής υποκατάσταση, πάντα όμως σε σχέση με το ιστορικό της και τους λοιπούς παράγοντες κινδύνου. Σαν αρχή θα πρέπει να ξέρουμε πάντως οτι η ορμονική υποκατάσταση στην εμμηνόπαυση καλό είναι να αποφεύγεται.
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε εμείς οι ίδιες για να βελτιώσουμε τν ποιότητα της ζωής μας και να διασφαλίσουμε την υγεία του μαστού μας στην εμμηνόοπαυση; Μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής κάνουν μεγάλη διαφορά, όπως για παράδειγμα η συστηματική γυμναστική και η διατήρηση σωστού σωματικού βάρους. Είναι γνωστό ότι η παχυσαρκία στην εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού, διότι το λίπος είναι πηγή παραγωγής ενδογενών οιστρογόνων. Αν είμαστε υπέρβαρες, το επιπρόσθετο λίπος του σώματός μας παράγει μεγάλες ποσότητες οιστρογόνων που είναι επιβλαβή για τον μαστό μας. Άρα, θα πρέπει να προσέχουμε τη διατροφή μας και να γυμναζόμαστε τακτικά. Συτήνεται μισή ώρα άσκησης ημερησίως τουλάχιστον. Εαν καπνίζουμε ή είμαστε παθητικές καπνίστριες θα πρέπει να διακόψουμε άμεσα, διότι το κάπνισμα αυξάνει τον καρκίνο του μαστού σε όλες τις ηλικίες. Η κατανάλωση αλκοόλ θα πρεπει να περιορίζεται σε 1 ποτήρι αυστηρά ημερησίως. Όλες οι πηγές εξωγενών οι στρογόνων θα πρέπει να περιορίζονται, όπως για παράδειγμα η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν υψηλα επίπεδα οιστρογόνων ή η φύλαξη των τροφίμων σε ακατάλληλα πλαστικά δοχεία.
Και βέβαια θα πρέπει παντα να θυμόμαστε οτι η εμμηνόπαυση είναι μια φυσιολογική περίοδος στη ζωή μας γι’αυτό οφέιλουμε στον εαυτό μας να τη διανύσουμε παραμένοντας υγιείς, δυνατές και αισιόδοξες!!!